Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-бабының қолданыстағы редакциясы түсініктемелермен.
Заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-бабына түсініктеме
Салықтар мен алымдарды төлеудің конституциялық міндеті жалпыға бірдей және барлық жеке және заңды тұлғаларға – азаматтығына және ұйымның қай жерде құрылғанына қарамастан қолданылады.
ВДПВ 29, ол әр адамның қоғам алдындағы міндеттері бар екенін мойындайды.
Барлық елдерде салықтар экономиканы мемлекеттік реттеудің қуатты құралы болып табылады.
Бүгінгі таңда салық заңмен белгіленген мөлшерде және мерзімде ақшалай қаражаттың міндетті өтеусіз жарнасын білдіреді.
Ең жаппай салық – табыс салығы. Ол барлық салықтар мен алымдар сияқты бюджетті қалыптастыру көзі, сондай-ақ әртүрлі әлеуметтік топтардың кірістерін реттеуші ретінде қолданылады.
Салық төлеуші салықтарды уақтылы және толық мөлшерде төлеуге, бухгалтерлік есеп жүргізуге, салық органдарына есептер, құжаттар, мәліметтер беруге, салық органдарының талаптарын орындауға және т. б. міндетті.
Салықты төлеу міндеті, әдетте, салықты төлеу арқылы тоқтатылады.
Азаматтар алынатын кірістердің мөлшеріне, олардың меншігінде жердің, құрылыстардың болуына, мәмілелер жасауға және т. б. байланысты әртүрлі салықтар мен алымдарды төлейді.
Бұл ретте олар үшін салық органдарына жыл сайын тиісті декларациялар беру жолымен мүлікті және алынған кірістерді декларациялау міндеті енгізілді.
Оларды беру мерзімі-30 наурыз.
Жинау әдетте кәсіпорындар, ұйымдар, мекемелер және жеке тұлғалар енгізетін бюджетке міндетті аударымдарды білдіреді.
Әдетте, олар мемлекеттік органдар немесе жергілікті өзін-өзі басқару органдары көрсететін қызметтер үшін алынады.
Оларға алымдардың 7 түрі – шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсат бергені және (немесе) ұзартқаны үшін; тіркеу; автокөлік құралдарының ел аумағы бойынша өтуі үшін; аукциондардан; жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық; телевизиялық және радиохабар тарату ұйымдарына радиожиілік спектрін пайдалануға рұқсат бергені үшін; азаматтық авиация саласындағы сертификаттау үшін.
Салықтар мен алымдар, сайып келгенде, халыққа тегін білім беру және денсаулық сақтау, материалдық көмек және басқа да әлеуметтік көмек түрінде қайтарылады.
Қолданыстағы салық жүйесі мүгедектерді, балаларды, студенттерді, көп балалы және азаматтардың басқа да санаттарын әлеуметтік қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған.
Конституцияның түсіндірмелі бабы барлық салық төлеушілердің мүдделерін қорғайды.
Салықтар мен алымдарды төлеуді ҚР Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті қамтамасыз етеді.
Оның қызметі салықтарды, салықтық емес төлемдер мен алымдарды уақтылы және дұрыс өндіріп алу мақсаттарына қызмет етеді.
Заңдылықты қамтамасыз етуге прокуратура органдары мен соттар жәрдемдеседі.
Салықтарды уақтылы төлемеген не оларды төлеуден жалтарған жағдайда салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алу тетігі қолданылады.
Бұл ретте, салық төлеушілер салықтан жалтарғаны, кірістерді жасырғаны және салық заңнамасының басқа да бұзушылықтары үшін – қаржылық (өсімпұл төлеу), әкімшілік (айыппұл төлеу) және кейбір жағдайларда қылмыстық (ҚР ҚК 244, 245 – баптары бас бостандығынан айыруға дейінгі жазаны көздейтін) жауаптылықта болады.
Жазалау шараларымен қатар, салық төлеушілер үшін жеңілдіктер көзделген, олар сондай-ақ салықтық тексерулердің материалдарымен танысуға, олардың шешімдеріне шағымдануға құқылы.
Сондықтан, қазақстандық қоғамның салық мәдениетін қалыптастыру және дамыту мемлекеттік шығыстарға өз үлесін қосу міндеттерін орындау үшін жоғары жауапкершілік ретінде, елдің бейбітшілігі мен өркендеуін нығайтудағы әрбір азаматтың борышы ретінде өте өзекті.
Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаев» Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру » мақаласында қоғамдық сананы жаңғырту саяси және экономикалық жаңғыруды толықтырып қана қоймай, олардың өзегі болатынын ерекше атап өтті.
Оңтайлы салынған салық жүйесі мемлекеттің қажеттіліктерін қаржылық ресурстармен қамтамасыз етіп қана қоймай, сонымен қатар өндірістік және іскерлік белсенділік үшін салық төлеушінің ынталандыруларын төмендетпеуі керек.
Республика Президентінің тапсырмасы бойынша жүргізілген салық салу жүйесін реформалау кәсіпкерлікті, бизнесті және халықаралық сауданы дамытуды айтарлықтай ынталандырды.
Алайда, салық жүйесін жетілдіру мәселелері әрқашан өзекті болып табылады.
Мәселен, «Қазақстан-2050» Стратегиясында өндіріс және жаңа технологиялар саласында жұмыс істейтін салық салу объектілері үшін қолайлы салық режимін енгізу, салық есептілігін оңайлату, сондай-ақ салық саясатының әлеуметтік бағытын қамтамасыз ету міндеті қойылған.
Қолданыстағы салық режимдерін оңтайландыру бойынша шаралар қабылдау қажеттілігі «100 нақты қадам» Ұлт жоспарында көзделген.
«Қазақстанның Үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» Жолдауында «макроэкономикалық тұрақтылық» үшінші басымдығы шеңберінде республика Президенті Үкімет алдына салық-бюджет саясатын жаңа экономикалық шындыққа келтіру, бизнестің «көлеңкеден» шығуын ынталандыру және шикізаттық емес сектордағы салық базасын кеңейту жөнінде түйінді міндет қойды.
Қойылған міндеттерді ойдағыдай орындау мемлекеттік құрылымдардың және қазақстандық салық салу жүйесінің қалған субъектілерінің мақсатты кешенді жұмысына негізделуге тиіс.
Көріп отырғаныңыздай, мемлекет заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және басқа да міндетті төлемдерді төлеу мәселесіне маңызды мән береді.
Сондықтан бұл талап мемлекеттің басты құқықтық құжатында – ҚР Конституциясында әрқайсысының борышы мен міндеті ретінде бекітілген.
ҚР Конституциясының 35-бабына тағы бір түсініктеме
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-бабы әрбір азаматтың заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу борышы мен міндетін айқындайды. Бұл қағида мемлекеттің жұмыс істеуі және оның қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету, сондай-ақ экономикалық ресурстарды әділ бөлу үшін өте маңызды.
Салық төлеу-бұл білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қамсыздандыру, инфрақұрылым және қорғаныс сияқты қоғамдық өмірдің әртүрлі салаларын қаржыландыру үшін қолданылатын мемлекеттің негізгі табыс көздерінің бірі. Азаматтардың салықтарды уақтылы және толық төлеуінің арқасында мемлекет барлық осы салалардың тұрақты жұмыс істеуін және тұтастай алғанда елдің дамуын қамтамасыз ете алады.
Алымдар мен басқа да міндетті төлемдер заңнамада белгіленуі мүмкін және белгілі бір мемлекеттік бағдарламалар мен жобаларды қаржыландыруға, сондай-ақ экологиялық тұрақтылық пен Тұрақты дамуды қолдауға арналған.
Салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу міндетін сақтамау қоғамдық өмірдің маңызды салаларына бюджет шығыстарының қысқаруы, көрсетілетін мемлекеттік қызметтер сапасының нашарлауы және экономикалық ресурстардың біркелкі бөлінбеуі сияқты түрлі жағымсыз салдарға әкеп соғуы мүмкін.
Тұтастай алғанда, Қазақстан Конституциясының 35-бабы мемлекеттің қаржылық тұрақтылығын қолдау, оның экономикалық және әлеуметтік дамуын қамтамасыз ету, сондай-ақ әділ және ынтымақты қоғамды қалыптастыру үшін салықтар, алымдар және өзге де міндетті төлемдерді төлеу міндетін сақтаудың маңыздылығын атап көрсетеді.